Oś mózgowo - jelitowa – czym jest i jaką pełni rolę?

Pojawiają się ponadto dowody naukowe świadczące o tym, że oś mózgowo-jelitowa odgrywa też kluczową rolę w:

• regulacji naszych emocji^1,2,
• funkcjach poznawczych oraz rozwoju mózgu³,
• zdrowiu psychicznym².

Jelita oraz mózg są oczywiście ze sobą połączone fizycznie, strukturami anatomicznymi. Ale są one też połączone kilkoma złożonymi systemami oraz szlakami biochemicznymi, które składają się na oś jelito mózg.

Mamy ośrodkowy układ nerwowy, który składa się z mózgu i rdzenia kręgowego, a także jelitowy układ nerwowy, który jest siecią neuronów zawiadujących układem pokarmowym. Oba te układy są ze sobą połączone osią mózgowo-jelitową². Poprzez złożone sieci nerwów, neuronów, gruczołów oraz szlaków biochemicznych mózg może wpływać na to, co dzieje się w naszych jelitach, a jelita mogą wpływać m.in. na nasze samopoczucie².

Stres może wpływać na oś mózgowo-jelitową na kilka sposobów. W reakcji na intensywny stres, wiele osób doświadcza np.⁴:

• biegunki,
• problemów żołądkowych - z trawieniem i opróżnieniem żołądka,
• intensywnych skurczów w jelicie grubym,
• większej wrażliwości na ruchy i czynność jelit, co prowadzi do bólu brzucha i innych objawów ze strony układu pokarmowego, takich jak np. zgaga.

Mechanizmy stojące za tymi powiązaniami są złożone. Np. intensywny strach lub stres może wpływać na to, jak dużo krwi dociera do żołądka oraz na skurcze jelit¹. Przyczyniają się do tego hormony i neuroprzekaźniki - strach powoduje uwalnianie noradrenaliny i kortyzolu, dzięki czemu organizm przechodzi w tryb „walcz albo uciekaj”¹. Pozostawanie w tym trybie, zazwyczaj zarezerwowanym dla sytuacji dużego zagrożenia, może zaburzać przebieg procesów w układzie pokarmowym⁴.

Stres psychologiczny może powodować poniższe dolegliwości i problemy żołądkowe⁵:

• chorobę refluksową przełyku,
• wrzód trawienny,
• nawracającą niestrawność (dyspepsja czynnościowa),
• nieswoiste zapalenia jelit (IBD),
• zespół jelita drażliwego (IBS),
• inne problemy z układem pokarmowym bez widocznej przyczyny (tzw. zaburzenia czynnościowe).
   

Stres może powodować te choroby poprzez zakłócanie funkcjonowania osi mózgowo-jelitowej, a to z kolei może⁵:

• zwiększyć narażenie jelit na oddziaływanie drobnoustrojów i szkodliwych bakterii;
• zwiększać wytwarzanie białek prozapalnych;
• zmniejszać dopływ krwi do błony śluzowej (wyściółki) żołądka, co zwiększa jego narażenie na owrzodzenia, perforacje i nadmierną kwasowość⁶;
• zwiększyć wrażliwość na ból w jelitach (w przypadku zespołu jelita drażliwego).

Nasz brzuch może za pośrednictwem osi mózgowo-jelitowej powiedzieć nam, że pewnych emocji jeszcze w pełni nie przetworzyliśmy (czyli nie… przetrawiliśmy). Z kolei poprzez zadbanie o równowagę osi mózgowo-jelitowej możemy pozbyć się tych nieprzyjemnych dolegliwości.

Aby zadbać o harmonię osi jelito mózg, można np. wdrożyć w życie techniki radzenia sobie ze stresem czy terapię psychologiczną, a także wesprzeć się odpowiednią farmakoterapią⁵.

Nie będzie zaskoczeniem stwierdzenie, że gdy uporamy się z poziomem stresu, może to pozytywnie wpłynąć na problemy żołądkowe. Można spróbować następujących technik radzenia sobie ze stresem⁷:

• psychoterapia dynamiczna
• terapia poznawczo-behawioralna
• hipnoterapia skierowana na jelito
• terapia relaksacyjna
• stymulacja nerwu błędnego
• medytacja

Leki rozkurczowe oraz środki rozluźniające mięśnie gładkie mogą przynieść przejściową ulgę w bólu brzucha. Można zastosować dostępne bez recepty leki rozkurczowe, zawierające np. substancję czynną chlorowodorek drotaweryny. Drotaweryna może być skutecznym lekiem rozkurczowym i przez to redukującym odczucie bólu w terapii stanów skurczowych brzucha i przewodu pokarmowego, również tych wywołanych przez stres⁸.

Możemy ją znaleźć w leku bez recepty NO-SPA^®9 (chlorowodorek drotaweryny), leku na skurczowe bóle brzucha, którego działanie polega na rozluźnianiu mięśni gładkich w ścianie jelita. Lek jest dostępny w dwóch wersjach: NO-SPA^® 40 mg chlorowodorku drotaweryny oraz NO-SPA^® MAX 80 mg chlorowodorku drotaweryny.