Jelito badwrażliwe – leczenie i ważne jego aspekty
Ważne są następujące czynniki:
- znalezienie czasu na relaks i odpoczynek - istnieje związek między stresem i lękiem, a objawami ze strony układu pokarmowego1. Zaleca się techniki radzenia sobie ze stresem, w tym stosowanie oddychania brzusznego3, uprawianie jogi czy medytacje2,
- aktywność fizyczna - Światowa Organizacja Gastroenterologii podaje obecnie aktywność fizyczną jako jeden z elementów rekomendowanego planu leczenia zespołu jelita drażliwego; podobnie jest w wytycznych innych organizacji,4,5,
- sen - w badaniach stwierdzono związek między słabą jakością snu, a bólem brzucha związanym z zespołem jelita nadwrażliwego6,
- nawodnienie - dzięki przyjmowaniu odpowiedniej ilości płynów, można łagodzić objawy zaparcia i uzupełniać płyny w przypadku biegunki. Należy pić co najmniej osiem szklanek płynów dziennie, najlepiej wody lub innych napojów bezkofeinowych1,
- rzucenie palenia - wykazano, że palenie niekorzystnie wpływa na objawy dyspeptyczne (np. uczucie pełności po posiłku) oraz biegunkę związaną z zespołem jelita drażliwego7,
- dieta przy jelicie nadwrażliwym - chociaż 90% osób cierpiących na zespół jelita drażliwego twierdzi, że ich stan poprawia się dzięki zmianom w diecie8, nie da się przedstawić zaleceń dietetycznych, które by odpowiadały każdemu. Mimo to jednak o niektórych produktach wiadomo, że są wyzwalaczami objawów zespołu jelita drażliwego.
Jelito nadwrażliwe – dieta
Dieta przy jelicie nadwrażliwym jest jednym z ważniejszych aspektów jego leczenia. Należy zatem wiedzieć co jeść przy jelicie nadwrażliwym, a czego nie.
Zespół jelita nadwrażliwego – jakich produktów unikać?
Osoby zmagające się z nadwrażliwym jelitem, powinny unikać produktów zawierających substancje z grupy FODMAPs (ulegające fermentacji oligo-, di- i monosacharydy oraz poliole). Substancje te to m.in. sorbitol, laktoza, fruktoza i fruktany, które występują w wielu produktach wymienionych poniżej. Pozostają one niestrawione, co prowadzi do fermentacji i zatrzymywania większej ilości wody w jelicie grubym. Oba te czynniki mogą wywoływać objawy zespołu jelita nadwrażliwego9.
Jakie produkty są zatem „zakazane”?
- jabłka i owoce pestkowe - mogą one zaostrzać objawy zespołu jelita drażliwego ze względu na obecność sorbitolu10,
- jęczmień i żyto, cebula, czosnek, rośliny strączkowe - niektóre orzechy - produkty te zawierają fruktany, których przy zespole jelita drażliwego należy unikać10,
- ostra papryka - ostra papryka i chili w ostrych potrawach powodują uczucie pieczenia i ból11.
- soki, owoce mango, figi, miód i dżemy - produktów tych należy unikać ze względu na dużą zawartość fruktozy10,
- mleko i nabiał - u niektórych osób mogą one powodować objawy zespołu jelita drażliwego ze względu na zawartość laktozy10,
- otręby pszenne i inne rodzaje błonnika nierozpuszczalnego - mogą powodować zaostrzenie bólu brzucha oraz wzdęcia10.
Zespół jelita nadwrażliwego – leczenie
Zespół jelita nadwrażliwego, choć daje nam przykre objawy i może wpływać na nasze codzienne funkcjonowanie, nie jest ciężką chorobą. Oznacza to, że możemy zrobić wiele, aby zmniejszać jego nieprzyjemne objawy. Poza wspomnianymi powyżej w tekście czynnikami samoleczenia, warto wspomóc się farmakologią12, czyli lekami na jelito drażliwe.
Leki na jelito nadwrażliwe służą przede wszystkim do łagodzenia objawów nieustępujących pomimo wsparcia psychologicznego i modyfikacji diety i powodują ustąpienie części dolegliwości u niektórych osób. Warto w tej kwestii zasięgnąć porady lekarza, który dobierze leczenie do sytuacji konkretnego pacjenta, dominujących objawów i postaci zespołu jelita nadwrażliwego12.
Leki rozkurczowe, czyli skuteczny lek na jelito nadwrażliwe
Do leków, które stosuje się w leczeniu zespołu jelita nadwrażliwego, należą m.in. preparaty na jelito drażliwe, czyli leki działające rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, takie jak np. drotaweryna, hioscyna, mebeweryna, alweryna, olejek z mięty pieprzowej12.
Można zastosować lek NO-SPA®15, zawierający chlorowodorek drotaweryny, tym bardziej, że leki rozkurczowe, np. z zawartością drotaweryny są ważnym elementem terapii skurczowego i przewlekłego bólu brzucha13,14. Dostępne są dwie wersje leku: NO-SPA® 40 mg oraz NO-SPA® MAX 80 mg.
- NICE Clinical Guideline. Irritable Bowel Syndrome in Adults: Diagnosis and Management 2008 (Zaktualizowano 4 kwietnia 2022 r.)
- International Foundation for Gastrointestinal Disorders. Relaxation to Treat Digestive Disorders, Manage Your Health, data dostępu: 09.08.2023.
- American College of Gastroenterology. Tips for Teaching Belly Breathing, data dostępu: 09.08.2023.
- Zhou C, Zhao E, Li Y i wsp. Exercise therapy of patients with irritable bowel syndrome: A systematic review of randomized controlled trials. Neurogastroenterol Motil. Luty 2019 r.;31(2):e13461.
- World Gastroenterology Organisation Global Guidelines. Irritable Bowel Syndrome: A Global Perspective 2015.
- Paine P. Review article: current and future treatment approaches for pain in IBS. Aliment Pharmacol Ther. Grudzień 2021 r.;54 Suppl 1:S75-S88. doi: 10.1111/apt.16550.
- Talley NJ, Powell N, Walker MM i wsp. Role of smoking in functional dyspepsia and irritable bowel syndrome: three random population-based studies. Aliment Pharmacol Ther. Lipiec 2021 r.;54(1):32–42. doi: 10.1111/apt.16372.
- McKenzie YA, Bowyer RK, Leach H i wsp; (IBS Dietetic Guideline Review Group on behalf of Gastroenterology Specialist Group of the British Dietetic Association). British Dietetic Association systematic review and evidence-based practice guidelines for the dietary management of irritable bowel syndrome in adults (aktualizacja 2016 r.). J Hum Nutr Diet. Październik 2016 r.;29(5):549–75. doi: 10.1111/jhn.12385.
- Ford AC i wsp. Functional Gastrointestinal Disorders 2: Irritable bowel syndrome. Lancet 2020; 396: 1675–88.
- Monash University. Treating IBS with a 3-step FODMAP diet.
- Fifi AC, Axelrod CH, Chakraborty P i wsp. Herbs and Spices in the Treatment of Functional Gastrointestinal Disorders: A Review of Clinical Trials. Nutrients. 9 listopada 2018 r.;10(11):1715. doi: 10.3390/nu10111715.
- Bartnik Witold, Zespół jelita drażliwego Prof. dr hab. med. https://www.mp.pl/zespol-jelita-drazliwego, data dostępu: 09.08.2023
- Małecka-Panas E. Ból brzucha nie jest banalny. Medical Tribune 05.2016, https://podyplomie.pl/medical-tribune/22013,bol-brzucha-nie-jest-banalny, data dostępu: 09.08.2023.
- Rai RR, Dwivedi M, Kumar N. Efficacy and safety of drotaverine hydrochloride in irritable bowel syndrome: a randomized double-blind placebo-controlled study. Saudi J Gastroenterol. Listopad–grudzień 2014 r.;20(6):378–82. doi: 10.4103/1319-3767.145331. PMID: 25434320; PMCID: PMC4271014.
- CHPL NOSPA 40 mg, 04.2024, CHPL NOSPA MAX 80 mg, 04.2024
MAT-PL-2301938-1.0-08.2023